Αυθαίρετη εκτός σχεδίου δόμηση

Ορισμός εγκλήματος

Παράνομη οδοποιία: Η διάνοιξη και κατασκευή δρόμων αποτελεί έργο οδοποιίας και ανήκει στην ομάδα «έργα χερσαίων και εναέριων μεταφορών» σύμφωνα με την ΥΑ για την κατάταξη έργων και δραστηριοτήτων (ΦΕΚ Β' 2471/2016). Αυτό σημαίνει ότι η διάνοιξη δρόμων πρέπει να λάβει αδειοδότηση. Το έγκλημα της παράνομης οδοποιίας παραβιάζει τις διατάξεις του Ν. 4014/2011 για την περιβαλλοντική αδειοδότηση και την κατ' εξουσιοδότησή της ΥΑ και άρα τιμωρείται διοικητικά με πρόστιμο από 500-2.000.000€.

Αυθαίρετη δόμηση: Αυθαίρετη είναι κάθε κατασκευή η οποία εκτελείται ή έχει εκτελεστεί χωρίς την απαιτούμενη οικοδομική άδεια ή καθ' υπέρβαση αυτής ή κατά παράβαση των ισχυουσών πολεοδομικών διατάξεων ή με βάση άδεια που ανακλήθηκε ή ακυρώθηκε. Αυθαίρετη δόμηση επίσης μπορούμε να έχουμε στις πολεοδομικές παραβάσεις. Πολεοδομική παράβαση είναι, εκτός των άλλων, μια κατασκευή που έχει εκτελεστεί κατά παράβαση εκδοθείσας οικοδομικής άδειας/άδειας δόμησης, με την οποία δημιουργούνται χώροι κύριας ή βοηθητικής χρήσης χωρίς να μεταβάλλονται τα στοιχεία της κάλυψης, της δόμησης, του ύψους κ.λπ. Πλέον για τις πολεοδομικές παραβάσεις επιβάλλονται μόνο διοικητικές κυρώσεις και παύουν οι ποινικές διώξεις.

Βασικές αρχές

• Το Τοπικό Παρατηρητήριο του Τμήματος Ελέγχου Δόμησης της εκάστοτε Περιφερειακής Ενότητας εντοπίζει τις αυθαίρετες κατασκευές αυτεπαγγέλτως ή κατόπιν καταγγελίας ή εντολής του Περιφερειακού Παρατηρητηρίου (άρ. 91 Ν. 4495/2017).
• Για τις αυθαίρετες κατασκευές τιμωρούνται ποινικά οι ιδιοκτήτες, οι εργολάβοι κατασκευής και οι μηχανικοί. Αυστηρότερη ποινή προβλέπεται για την εκτέλεση εργασιών δόμησης χωρίς οικοδομική άδεια στα ρέματα, σε βιότοπους, σε παραλιακά δημόσια κτήματα, δάση και αναδασωτέες εκτάσεις και στους αρχαιολογικούς χώρους.
• Με τον Ν. 4495/2017 η αρμοδιότητα της εκτέλεσης κατεδάφισης μεταφέρεται από την εκάστοτε Αποκεντρωμένη Διοίκηση στην Περιφέρεια. Σύμφωνα όμως με τον ΣτΠ, η ανάθεση στην κεντρική διοίκηση της ευθύνης για τις κατεδαφίσεις αποτελεί τη βέλτιστη λύση, λόγω της μεροληψίας και των τοπικών μικροπολιτικών σχέσεων που εμποδίζουν την εκτέλεση τέτοιων αποφάσεων.
• Για να εκδοθεί οποιαδήποτε άδεια δόμησης καθώς και έγκριση εκτέλεσης εργασιών κατεδάφισης ή αποκατάστασης κατασκευών, υποβάλλονται Στοιχεία Διαχείρισης Αποβλήτων (ΣΔΑ) και Σύμβαση με εγκεκριμένο ΣΕΔ ΑΕΚΚ (άρ. 40 Ν. 4495/2017 όπως τροποποιήθηκε με τον Ν. 4685/2020)

Συχνότερες παραβάσεις

• Αυθαίρετη επιχείρηση εστίασης σε παραλία.
• Αυθαίρετη κατασκευή / κτίριο σε περιοχή εκτός σχεδίου δόμησης.

Συχνές ερωτήσεις

Για ποιες εργασίας δόμησης απαιτείται οικοδομική άδεια;

Οικοδομική άδεια απαιτείται για την εκτέλεση οποιασδήποτε εργασίας δόμησης, όπως για παράδειγμα ανέγερση κτιρίων, διαμορφώσεις οικοπέδων με σκοπό τη δόμηση, κατασκευή πισίνας κ.τ.λ.

Τι γίνεται αν ο Ελεγκτής Δόμησης κατά τη διαδικασία ελέγχου εφαρμογής οικοδομικών αδειών διαπιστώσει παραβάσεις;

Ενημερώνεται η Αστυνομική Αρχή, η οποία διακόπτει χωρίς άλλη ειδοποίηση τις οικοδομικές εργασίες και παρακολουθεί την τήρηση της διακοπής (άρ. 46 Ν. 4495/2017).

Πώς μαθαίνω ποιες είναι οι ιδιωτικές επιχειρήσεις που έχουν τη δυνατότητα να εκτελέσουν αποφάσεις κατεδάφισης;

Τα Περιφερειακά Παρατηρητήρια τηρούν μητρώο στο οποίο καταγράφονται οι ιδιωτικές επιχειρήσεις και αυτό διαβιβάζεται στις κατά τόπους Αστυνομικές Αρχές.

Ποιος βαρύνεται με τη δαπάνη κατεδάφισης και αποκατάστασης του περιβάλλοντος χώρου;

Ο κύριος του κτίσματος, το οποίο κρίνεται κατεδαφιστέο.

Έλεγχος

• Σε κάθε νεοαναγειρόμενη οικοδομή πρέπει να υπάρχει πινακίδα του έργου στην οποία να αναγράφεται η οικοδομική άδεια, η εκδούσα αρχή και τα στοιχεία των μελετητών.
• Παραδείγματα πολεοδομικών παραβάσεων είναι η κατασκευή ανοικτού εσωτερικού εξώστη (πατάρι), η σοφίτα εφόσον δε θίγεται η στατική επάρκεια του κτιρίου, οι πρόχειρες και προσωρινές κατασκευές από πανί, νάιλον ή άλλα ευτελή υλικά που χρησιμοποιούνται για αυτοστέγαση ή για προσωρινή αποθήκευση υλικών σε βιομηχανικά κτίρια με νόμιμη άδεια κ.τ.λ.
• Το καθεστώς προστασίας της περιοχής εντός της οποίας εντοπίζεται η οικοδομή/κατασκευή καθώς και τα ιδιαίτερα φυσικά (βιοτικά και αβιοτικά) χαρακτηριστικά.

Δίωξη – επιβολή κυρώσεων

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

• Άρ. 21 Ν. 4014/2011.
• Άρ. 94 Ν. 4495/2017 (διοικητικές κυρώσεις).

ΠΟΙΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

• Άρ. 286 ΠΚ (παραβίαση κανόνων οικοδομικής άδειας).
• Άρ. 28 Ν. 1650/1986.
• Άρ. 94 παρ. 8 Ν. 4495/2017.
• Παραβίαση του άρ. 45 παρ.15 (διάνοιξη οδών) και κύρωση στο άρ. 71, παρ. 2 Ν. 998/1979.
• Παραβίαση του άρ. 48 Ν. 998/1979 (ποινή του άρ. 71 παρ. 8 Ν. 998/1979).

ΔΙΕΥΡΥΜΕΝΗ ΔΙΩΞΗ (ενδεχόμενα άλλα προσβαλλόμενα αγαθά)

• Απόβλητα από εκσκαφές, κατεδαφίσεις (άρ. 16 ΥΑ 36259/2010).
• Εκχέρσωση δάσους για αυθαίρετο κτίσμα (άρ. 71 Ν. 998/1979).
• Άρ. 67Α (οικοδόμηση σε δάσος) και άρ. 70 (αναδασώσεις) Ν. 998/1979.
• Εργαζόμενοι χωρίς κοινωνική ασφάλιση.