Εμπρησμός

Οι δασικές πυρκαγιές από εμπρησμούς αποτελούν βασικό εργαλείο αποχαρακτηρισμού (οικειοποίηση καμένων κρατικών δασικών εκτάσεων με σκοπό την αλλαγή της χρήσης τους, για παράδειγμα δημιουργία βοσκοτόπων) και οικοπεδοποίησης. Οι πυρκαγιές επομένως πέρα από οικολογικό είναι και κοινωνικό πρόβλημα.

Ορισμός εγκλήματος

Ο ορισμός δίνεται στο άρθρο 265 ΠΚ. Όποιος προξενεί πυρκαγιά σε δάσος ή αναδασωτέα δασική έκταση τιμωρείται με φυλάκιση. Αν όμως ο υπαίτιος είχε σκοπό την προσπόριση παράνομου περιουσιακού οφέλους επιβάλλεται κάθειρξη έως 10 χρόνια και χρηματική ποινή.

Βασικές αρχές

• Οι δασικοί υπάλληλοι κατά την εκτέλεση περιπολιών τους, είναι σε θέση να ασκούν ελέγχους σε οχήματα και οδηγούς (ΠΔ 115/2016, ΦΕΚ Α' 197) και για τους λόγους αυτούς τα περίπολα μπορούν να έρχονται σε άμεση συνεννόηση και συνεργασία με τα κατά τόπους Ανακριτικά Γραφεία των Πυροσβεστικών Υπηρεσιών.
• Ο ΟΠΕΚΕΠΕ διατηρεί χάρτες με τα δεδομένα των γεωργών/κτηνοτρόφων και τις εκτάσεις τους (Σύστημα Αναγνώρισης Αγροτεμαχίων του ΟΠΕΚΕΠΕ). Όταν υπάρχει η υποψία ή βεβαιότητα εμπρησμού, η Πυροσβεστική Υπηρεσία χρησιμοποιεί τη βάση δεδομένων του ΟΠΕΚΕΠΕ, βρίσκει την περιοχή και εντοπίζει πού μπορεί να κινηθεί για πιθανούς παραβάτες.
• Ενώ σε όλα τα αδικήματα όσοι άσκησαν εισαγγελικά ή ανακριτικά καθήκοντα δεν μπορούν να είναι μάρτυρες στο ακροατήριο (άρ. 210 ΚΠΔ 4620/2020), στα περί δασών αδικήματα (εκχερσώσεις, υλοτομίες, πυρκαγιές) εισάγεται εξαίρεση που το επιτρέπει (άρ. 292 ΔΚ). Από το άρθρο 6 του Ν. 2612/1998 προκύπτει ότι όσον αφορά στις πυρκαγιές σε δασικές εκτάσεις, ρητά ο νόμος εξομοιώνει τους αξιωματούχους του Πυροσβεστικού Σώματος με δασικούς υπαλλήλους, υπαγομένους συνεπώς, κατά ρητή νομοθετική επιταγή, στην εξαίρεση της διάταξης του άρθρου 292 του ΝΔ 86/1969, εφόσον πρόκειται για πυρκαγιά σε δασική έκταση (απόφαση ΑΠ 210/2019).

Συχνότερες παραβάσεις

• Πρόκληση πυρκαγιάς σε δασική έκταση για δημιουργία βοσκοτόπων ή για κτίσιμο αυθαίρετων κτισμάτων.
• Πρόκληση πυρκαγιάς από αμέλεια κατά τη διάρκεια αγροτικών εργασιών (καύση κλαδοκάθαρων).

Συχνές ερωτήσεις

Τι υποχρεώσεις έχει ο Δήμος σε οικοπεδικούς ακάλυπτους χώρους εντός πόλεων;

Ο Δήμος ελέγχει αν οι ιδιοκτήτες, νομείς, και επικαρπωτές των οικοπεδικών και λοιπών ακάλυπτων χώρων, οι οποίοι βρίσκονται εντός πόλεων, κωμοπόλεων και οικισμών και σε απόσταση μέχρι 100 μέτρων από τα όριά τους, τηρούν τις υποχρεώσεις καθαρισμού. Σε περίπτωση μη συμμόρφωσής τους, ο Δήμος έχει την υποχρέωση αυτεπάγγελτου καθαρισμού. Σε βάρος εκείνων που δεν συμμορφώνονται επιβάλλεται πρόστιμο 50 λεπτών του ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο του οικείου χώρου, το οποίο και αποτελεί έσοδο του οικείου Δήμου, βεβαιώνεται εις βάρος τους η ισόποση σχετική δαπάνη του Δήμου προς καθαρισμό, και υποβάλλεται μήνυση για το αδίκημα του άρθρου 433 του Ποινικού Κώδικα (Άρ. 94, παρ.1, 26 του Ν. 3852/2010).

Πότε η Πυροσβεστική Υπηρεσία επικοινωνεί με τη Δασική Υπηρεσία;

Η Πυροσβεστική Υπηρεσία αξιολογεί την αναγκαιότητα ενημέρωσης και επιτόπιας συνδρομής της οικείας Δασικής Υπηρεσίας όταν ένα περιστατικό θωρείται κρίσιμο. Αυτό άπτεται του μεγέθους της απειλούμενης έκτασης και του παρουσιαζόμενου κινδύνου στο φυσικό περιβάλλον, του δασικού χαρακτήρα των εκτάσεων που το συνθέτουν και του δείκτη επικινδυνότητας [4 (πολύ υψηλός) έως 5 (κατάσταση συναγερμού)] της ημέρας. Μέρος Γ' Υποβάθμιση εδάφους Κεφάλαιο 1. Εμπρησμός Ο προϊστάμενος της Δασικής Υπηρεσίας ορίζει έναν εκπρόσωπο ο οποίος θα συνδράμει επιτόπου τις δυνάμεις καταστολής, παρέχοντας πληροφορίες για τη σύνθεση της δασικής βλάστησης, το δασικό οδικό δίκτυο, υπάρχουσες πηγές νερού και άλλες χρήσιμες πληροφορίες.

Έλεγχος

• Αν οι πυρκαγιές ξεκινούν δίπλα από δρόμους (από τα πρανή σημεία των δρόμων), χωρίς να εντοπίζονται ευρήματα – ίχνη εμπρηστικών μηχανισμών, υπάρχει η πιθανότητα αυτές να είχαν προκληθεί είτε με την εκτόξευση φλεγόμενου αντικειμένου (στουπί-χαρτί) στα ξερά χόρτα του δρόμου, είτε με τη χρήση γυμνής φλόγας απευθείας στην υπεδάφια βλάστηση μετά από διαβροχή αυτής με εύφλεκτο υλικό.
• Ο Διοικητής της ΠΥ μπορεί να προβεί σε οποιαδήποτε ανακριτική πράξη όταν ερευνά τα αίτια και τους υπευθύνους της πυρκαγιάς, συντάσσει έκθεση περί τούτων και της προκληθείσας ζημίας.

Δίωξη – επιβολή κυρώσεων

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

• Υπ' αρ. 19/2020 Πυροσβεστική Διάταξη (διοικητικά πρόστιμα)

ΠΟΙΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

• Άρ. 264 (εμπρησμός), άρ. 265 (εμπρησμός σε δάση) ΠΚ.
• Άρ. 23 (απαγορεύσεις για την αντιμετώπιση πυρκαγιών) και άρ. 69 Ν. 998/1979.

ΔΙΕΥΡΥΜΕΝΗ ΔΙΩΞΗ (ενδεχόμενα άλλα προσβαλλόμενα αγαθά)

• Άρ. 38 Ν. 3585/2007 (φθορά αγροτικού κτήματος).
• Άρ. 28 Ν. 1650/1986 (υποβάθμιση περιοχών με ιδιαίτερη οικολογική αξία).