Παράνομη λατομική δραστηριότητα

Όποιος εκμεταλλεύεται ή εξορύσσει ή αποκομίζει λατομικά ορυκτά χωρίς να έχει τις προϋποθέσεις άσκησης του δικαιώματος αυτού, τιμωρείται με φυλάκιση και διοικητικό πρόστιμο (άρ. 59, παρ. 6 Ν. 4512/2018). Όποιος λειτουργεί χωρίς την απαιτούμενη άδεια ή υπερβαίνει τα όριά της.

Βασικές αρχές

Η εξόρυξη αδρανών υλικών έχει πολύ σημαντικές επιπτώσεις για το περιβάλλον και ανήκει στην υποκατηγορία Α1 ή Α2 ανάλογα με την έκταση του χώρου της επέμβασης, με το αν βρίσκεται εντός περιοχής NATURA 2000 και άλλα. Αυτό σημαίνει ότι απαιτείται ΑΕΠΟ σύμφωνα με τον N. 4014/2011. Βέβαια, με τον Ν. 4512/2018 οι δραστηριότητες έρευνας και εκμετάλλευσης λατομικών ορυκτών υπήχθησαν στο Ν. 4442/2016 και δεν χρειάζονται πλέον άδεια μετά την ΑΕΠΟ, αλλά γνωστοποίηση ή έγκριση.

Οι εκμεταλλευτές μεταλλείων οφείλουν να αποκαταστήσουν τους μεταλλευτικούς χώρους στους οποίους δραστηριοποιούνται, σύμφωνα με την ΑΕΠΟ. Για τα λατομεία αδρανών υλικών για την εκτέλεση δημοσίων έργων δεν επιτρέπεται η διενέργεια εξορυκτικών εργασιών κατά το στάδιο της αποκατάστασης. Πριν την έναρξη εξορυκτικών εργασιών πρέπει να οριοθετηθούν τυχόν υδατορέματα που υπάρχουν εντός του λατομικού χώρου.

Όλα τα λατομεία υποχρεούνται να καταθέτουν στην οικεία Αποκεντρωμένη Διοίκηση εγγυητική επιστολή. Απαγορεύεται η εκμετάλλευση λατομείων αν από αυτήν δημιουργούνται σοβαρές αλλοιώσεις του φυσικού περιβάλλοντος, επέρχεται άμεση ή έμμεση βλάβη σε αρχαιολογικούς χώρους, ελλοχεύουν κίνδυνοι για την υγεία των εργαζομένων και περιοίκων (άρ. 49 Ν. 4512/2018).

Συχνότερες παραβάσεις

• Εξόρυξη λατομικών υλικών εκτός της σαφώς οριοθετημένης έκτασης.
• Παράνομη εξόρυξη αδρανών υλικών από κοίτη ποταμού.
• Αλλοίωση έκτασης και διατάραξη οικοτόπων/όχληση ειδών από λατομικές δραστηριότητες σε περιοχή NATURA 2000 χωρίς αδειοδότηση.
• Εκσκαφή και κατάληψη έκτασης με σκοπό τη λήψη αδρανών υλικών με χρήση εκρηκτικών υλών και σκαπτικών μηχανημάτων.
• Παράνομη απόρριψη σύμμεικτων αποβλήτων εντός λατομικού χώρου και αλλοίωση κοίτης υδατορέματος που διέρχεται από την εκμετάλλευση.

Συχνές ερωτήσεις

Από πού ενημερώνεται ο προανακριτικός υπάλληλος σχετικά με τις εκτάσεις που καταλαμβάνει μια λατομική δραστηριότητα;

Όσον αφορά στην Κρήτη, ενημερώνεται από τη Δ/νση Δασών της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Κρήτης, καθώς και από το γραφείο Δημόσιας Περιουσίας (Περιφερειακή Δ/νση Δημόσιας Περιουσίας Κρήτης). Ενημερώνεται τόσο σχετικά με το ιδιοκτησιακό καθεστώς, όσο και σχετικά με τον δασικό ή αναδασωτέο χαρακτήρα των εκτάσεων.

Ποια είναι η διαφορά των λατομείων από τα μεταλλεία;

Λατομείο ορίζεται η περιοχή που προσφέρεται για την εξόρυξη πετρωμάτων χρήσιμων για οικοδομικές εργασίες (για παράδειγμα εξόρυξη αδρανών υλικών για την παραγωγή σκυροδέματος). Αντίθετα, μεταλλείο είναι ο χώρος όπου γίνεται εξόρυξη μετάλλων, ενεργειακών ορυκτών, όπως ο άνθρακας και ο λιγνίτης.

Έλεγχος

• Κατά τη διάρκεια αυτοψίας ελέγχεται η περιοχή για ίχνη από ελαστικά, αυτοσχέδιες ράμπες που μπορούν να διευκολύνουν την εξαγωγή των υλικών, μικροποσότητες εκρηκτικής ύλης, αποθέσεις μπαζών-σκουπιδιών, κ.ά.
• Σε περίπτωση επ' αυτοφώρου αδικήματος, ο προανακριτικός υπάλληλος μπορεί να δώσει εντολή διακοπής παράνομων εργασιών, να ακινητοποιήσει φορτηγά που μεταφέρουν υλικά εξόρυξης και να κατάσχει τον εξοπλισμό.
• Όταν εντοπίζουμε παράβαση του Ν. 4512/2018, ενημερώνουμε αμελλητί το Τμήμα Επιθεώρησης Μεταλλείων της Ειδικής Γραμματείας του Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, παρέχοντας τα στοιχεία του παραβάτη, καθώς και πληροφορίες για τα μέσα που χρησιμοποίησε (χειρωνακτικές εργασίες, χρήση μηχανικού εξοπλισμού, χρήση εκρηκτικών υλών).
• Σε περίπτωση παράνομης λατομικής/μεταλλευτικής δραστηριότητας διώκεται ο εκμεταλλευτής (το φυσικό ή νομικό πρόσωπο που έχει το δικαίωμα έρευνας/εκμετάλλευσης στο μεταλλευτικό ή λατομικό χώρο).
• Όταν εντοπιστεί έγκοιλο σε λατομείο θα πρέπει να ειδοποιείται άμεσα η Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας-Σπηλαιολογίας (Βορείου και Νοτίου Ελλάδας) του ΥΠΠΟ και να διακόπτονται οι εργασίες έως την πραγματοποίηση αυτοψίας από αυτήν. Το ίδιο ισχύει και εάν κατά τις εργασίες εντοπιστούν απολιθωματοφόρα στρώματα. Επίσης, πρέπει να ενημερώνεται η Αστυνομία, η αρμόδια Επιθεώρηση Μεταλλείων και σε περίπτωση αρχαιοτήτων, η Αρχαιολογική Υπηρεσία. (άρ. 4, παρ. 1ε της ΥΑ Δ7/Α/ οικ.12050/2011).

Δίωξη – επιβολή κυρώσεων

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

• Άρ. 30 Ν. 1650/1986.
• Άρ. 58, παρ .6 (απαγόρευση μεταφοράς εκτός λατομικού χώρου χωρίς ειδικό κάλυμμα του φορτίου) και άρ. 59, παρ. 3 (πρόστιμο για κάθε παράβαση από τον εκμεταλλευτή των διατάξεων του ΚΜΛΕ) και παρ. 6 Ν. 4512/2018 (διοικητικές κυρώσεις σε όποιον εκμεταλλεύεται εξορύσσει ή αποκομίζει λατομικά ορυκτά χωρίς προϋποθέσεις).
• Άρ. 67 και 76 Ν. 4442/2016 (διοικητικές κυρώσεις σε περίπτωση έλλειψης έγκρισης ή παράλειψης από τον φορέα υποβολής γνωστοποίησης).

ΠΟΙΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

• Άρ. 59 παρ.6 Ν. 4512/2018 (ποινικές κυρώσεις).
• Άρ. 52 και άρ. 71, παρ. Ν. 998/1979.

ΔΙΕΥΡΥΜΕΝΗ ΔΙΩΞΗ (ενδεχόμενα άλλα προσβαλλόμενα αγαθά)

• Άρ. 59, παρ. 6 και 7 Ν. 4512/2018 (διενέργεια, χωρίς άδεια, αμμοληψιών φυσικών αποθέσεων θραυσμάτων από τις κοίτες και εκβολές ποταμών, χειμάρρων και από τις θαλάσσιες και λιμναίες ακτές).
• Παράνομη απόρριψη αποβλήτων, καύση επικίνδυνων αποβλήτων (άρ. 3 και 37 Ν. 4042/2012).
• Έλαβε ο φορέας εκμετάλλευσης του έργου τα μέτρα αποκατάστασης της περιβαλλοντικής ζημίας; (Αλλιώς διοικητικές κυρώσεις άρ. 17 ΠΔ 148/2009).
• Αλλοίωση κοίτης υδατορέματος και άρ. 13 Ν. 3199/2003 (ρύπανση ή υποβάθμιση ύδατος).
• Καταπάτηση δημοσίου χώρου; (άρ. 280 ΔΚ).
• Καταστροφή σπηλαίου; Άρ. 56 και 66 Ν. 3028/2002.
• Άρ. 21 Ν. 4014/2011.