Ρέματα

Ρέματα είναι οι πτυχώσεις της επιφάνειας της γης μέσω των οποίων συντελείται η απορροή των πλεοναζόντων υδάτων της ξηράς προς τη θάλασσα. Τα ρέματα ανήκουν στο σύστημα των επιφανειακών υδάτων σε σχέση με τον Ν. 3199/2003. Ο Ν. 4258/2014 αποτελεί ειδικό νομοθέτημα για τα ρέματα. Στην έννοια του υδατορέματος περιλαμβάνονται οι ποταμοί, τα ρυάκια, οι χείμαρροι. Επίσης, τα ρέματα αποτελούν δημόσια κτήματα με την έννοια ότι ανήκουν στη Δημόσια Περιουσία του Κράτους (όπως ο κοινόχρηστος χώρος του αιγιαλού, της παραλίας, των οδών κ.τ.λ.) σύμφωνα με το άρ.1 του ΑΝ 263/1968.

Ορισμός εγκλήματος

Στα ρέματα διαπράττονται πολλές παραβάσεις της περιβαλλοντικής νομοθεσίας (για παράδειγμα, οποιαδήποτε παρέμβαση προκαλεί μεταβολή ή αλλοίωση της κοίτης ενός ποταμού ή ρέματος, η ρύπανση των υδάτων, η αφαίρεση στοιχείων χωρίς την απαραίτητη άδεια π.χ. άμμο, χαλίκια, κροκάλες, η καταστροφή της φυσικής βλάστησης, η όχληση/θανάτωση ειδών της άγριας πανίδας των οποίων το ρέμα αποτελεί ενδιαίτημα). Η απόφαση για το ποιά κύρωση θα επιβληθεί εξαρτάται από το είδος της επέμβασης.

Βασικές αρχές

Η ύπαρξη δασικής βλάστησης στα υδατορέματα προσδίδει δασικό χαρακτήρα στις υποκείμενες εκτάσεις και διέπεται από τις προστατευτικές διατάξεις της δασικής νομοθεσίας. Το ίδιο ισχύει και για τα υδατορέματα όπου απουσιάζει η δασική βλάστηση, εφόσον περικλείονται ή συνορεύουν με εκτάσεις δασικού χαρακτήρα. Η Δασική Αρχή καθορίζει αν και πώς θα γίνει η απομάκρυνση της φυόμενης δασικής βλάστησης επί υδατορεμάτων.

• Οριοθέτηση είναι η πράξη επικύρωσης του καθορισμού των οριογραμμών του υδατορέματος από τη Διεύθυνση Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης. Αυτές οι οριογραμμές περιλαμβάνουν τις όχθες του ρέματος, τις γραμμές πλημμύρας, και κάθε στοιχείο του ρέματος που πρέπει να προστατευτεί.
• Στα ρέματα των οποίων οι οριογραμμές έχουν καθοριστεί, η ανέγερση κτιρίων ή εγκαταστάσεων ή περιτοιχισμάτων και γενικά η δόμηση ρυθμίζεται ως εξής: α) Απαγορεύεται απολύτως η δόμηση μέσα στην έκταση που περικλείεται από τις οριογραμμές του ρέματος. β) Καθορίζονται οι αποστάσεις δόμησης σε 10 μέτρα εκατέρωθεν των γραμμών πλημ μύρας για τις εντός σχεδίου και εντός ορίων οικισμών περιοχές. γ) Καθορίζονται οι αποστάσεις δόμησης σε 20 μέτρα εκατέρωθεν των γραμμών πλημμύρας για τις εκτός σχεδίου περιοχές.
• Στα υδατορέματα στα οποία δεν έχει γίνει καθορισμός των οριογραμμών τους, η δόμηση επιτρέπεται εκτός των γραμμών πλημμύρας και των όχθεων του υδατορέματος.
• Δεν απαιτείται οριοθέτηση για την εκτέλεση εργασιών καθαίρεσης αυθαιρέτων κατασκευών, για την άρση προσχώσεων, για τον καθαρισμό της κοίτης, και για τα μικρά υδατορέματα.
• Για τις αμμοληψίες απαιτείται οριοθέτηση του ρέματος.
• Τα έργα διευθέτησης και αντιπλημμυρικής προστασίας απαιτούν οριοθέτηση και περιβαλλοντική αδειοδότηση.

Συχνότερες παραβάσεις

• Απόρριψη αδρανών υλικών (μπάζα) σε ρέματα.
• Επεμβάσεις στις κοίτες (επιχώσεις).
• Αυθαίρετη δόμηση πλησίον των ρεμάτων.
• Έργα αντιπλημμυρικής προστασίας από ιδιώτη ή και ΟΤΑ χωρίς να έχει προτείνει φάκελο οριοθέτησης και χωρίς να έχει λάβει περιβαλλοντική αδειοδότηση.
• Άντληση νερού χωρίς άδεια χρήσης ύδατος.
• Απόρριψη απορριμμάτων.

Συχνές ερωτήσεις

Υπάρχει κάποιο αρχείο ή βάση δεδομένων σχετικά με τις διοικητικές πράξεις οριοθέτησης υδατορεμάτων;

Η Διεύθυνση Υδάτων της εκάστοτε Αποκεντρωμένης Διοίκησης τηρεί ηλεκτρονικό αρχείο στο οποίο καταχωρούνται οι διοικητικές πράξεις οριοθέτησης υδατορεμάτων συνοδευόμενες από τους αντίστοιχους φακέλους οριοθέτησης.

Έλεγχος

• Που ακριβώς έγινε η επέμβαση και τί έκταση καταλαμβάνει;
• Τί είδους επέμβαση είναι;
• Από ποιόν/ποιούς έγινε;
• Τί ορατά αποτελέσματα έχει;
• Υπάρχει ιδιαίτερο καθεστώς προστασίας για το συγκεκριμένο υδάτινο σώμα και ποιο είναι αυτό;
• Παρουσιάζει η φυσική βλάστηση και ο περιβάλλων χώρος ιδιαιτερότητες/διαφοροποιήσεις από τις τυπικές;

Δίωξη – επιβολή κυρώσεων

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

• Άρ. 13 Ν. 3199/2003 (ρύπανση ή υποβάθμιση ύδατος).
• Άρ. 17 ΠΔ 21/1924 (απαγόρευση κατασκευής έργων στην κοίτη και περιοχή πλημμυρών).
• Άρ. 30 Ν. 1650/1986.

ΠΟΙΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

• Α. 286 ΠΚ (παραβίαση κανόνων οικοδομικής άδειας).
• Άρ. 94, παρ. 8, περ. β' Ν. 4495/2017 (αυθαίρετο).
• Άρ. 14 Ν. 3199/2003.

ΔΙΕΥΡΥΜΕΝΗ ΔΙΩΞΗ (ενδεχόμενα άλλα προσβαλλόμενα αγαθά)

• Άρ. 37 Ν. 4042/2012 (απόβλητα).
• Άρ. 21 Ν. 4014/2011.
• Άρ. 13 παρ. 4α Ν. 3937/2011 (κίνηση οχημάτων σε ρέματα).
• Άρ. 280 ΔΚ (καταπάτηση δημόσιας δασικής έκτασης).
• Άρ. 71 Ν. 998/1979 (ανεπίτρεπτη μεταβολή χρήσης).